Arbeidsrecht jaaroverzicht 2021: opvallende uitspraken op een rij
Corona
Thuiswerken
Ook in 2021 werd er nog steeds massaal thuisgewerkt. De overheidsadviezen veranderden voortdurend, maar deze worden arbeidsrechtelijk nog steeds gezien als slechts algemeen geformuleerde adviezen die niet in de arbeidsverhouding treden. Een wettelijk recht op thuiswerken bestaat niet, maar de werkgever blijft wel verantwoordelijk voor een gezonde en veilige werkplek wanneer hij werknemers naar de werkvloer laat komen zo oordeelde de kantonrechter Maastricht in een zaak waarin de werkgever onvoldoende maatregelen tegen Covid-19 had getroffen.
Mondkapjes
Inmiddels zijn er vier uitspraken gepubliceerd waarin de werkgever een mondkapjesplicht op de werkvloer doorvoerde, werknemer hier geen gevolg aan gaf en dit vervolgens tot “gedoe” en uiteindelijk in alle gevallen tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst leidde.
Vaccineren
Het vaccinatievraagstuk houdt niet alleen de maatschappij in het algemeen maar ook de werkvloer flink bezig. Op 14 december 2021 oordeelde de kantonrechter Amsterdam dat het schorsen van een danser van een toneelgezelschap die niet gevaccineerd was tegen het coronavirus en weigerde zich te laten testen was toegestaan. De loonvordering en vordering om weer tot het werk te worden toegelaten werden afgewezen.
Op Curacao was er een werkgever die ontslag op staande voet gaf aan een werknemer die weigerde zich tegen Covid-19 te laten vaccineren. De overzeese rechter oordeelde dat een ontslag op staande voet onterecht was. Wél werd de arbeidsovereenkomst vervolgens ontbonden op grond van een verstoorde arbeidsverhouding. Dat gebeurde inmiddels zelfs twee keer op Curacao. Het negatief uitlaten op LinkedIn door een werknemer over het vaccinatiebeleid van haar werkgever kostte deze werknemer uiteindelijk haar baan.
Corona min-uren bij de Wibra
Wibra wilde dat werknemers die, mede door de (gedeeltelijke) lockdown, min-uren hadden gemaakt, die uren weer zouden inhalen. FNV was het hier niet mee eens en stapte naar de rechter. De rechter gaf Wibra gelijk en oordeelde dat er geen verbod is op het later inhalen van min-uren. De cao-bepaling over min-uren mag ook tijdens de corona-pandemie worden toegepast.
Coronarel
Een collega van een werknemer van een transportbedrijf had corona gehad en zou weer naar kantoor komen. De werknemer wilde meer duidelijkheid over de gezondheidstoestand van haar collega, omdat zij vanwege een ziekte tot een risicogroep behoort. . Dat leidde tot een discussie met haar leidinggevende over wel of niet naar kantoor komen. Dit liep volledig uit de hand. De rechter oordeelde dat sprake is van een “niet ontslagwaardig voorval”, maar ontbond de arbeidsovereenkomst toch, omdat er inmiddels sprake was van een verstoorde arbeidsverhouding. Wel kreeg de werknemer nog een aanvullende billijke vergoeding naast de transitievergoeding.
Niet houden aan corona-maatregelen
Een vleesverwerkend bedrijf treft strenge corona-maatregelen om tijdelijke sluiting en andere negatieve gevolgen te voorkomen. Een werknemer houdt zich niet aan deze regels. Hij was na terugkeer uit Kaapverdië niet in thuisquarantaine gegaan en zou hebben gezegd maling te hebben aan de corona-regels. Werkgever vindt dit ernstig verwijtbaar en verzoekt ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Dit verzoek wordt afgewezen. Het incident was onvoldoende om de arbeidsovereenkomst te ontbinden, mede gezien het zeer lange dienstverband en slechte arbeidsmarktpositie van de werknemer.
RIVM-richtlijnen
In een ontbindingsprocedure oordeelde een rechter dat werkgever onzorgvuldig en nalatig handelde in de manier waarop werkgever omging met de RIVM-richtlijnen en reageerde op opmerkingen van werknemer om bepaalde regels in acht te nemen in verband met Covid-19. In het coronaprotocol van werkgever stond ook nog eens dat medewerkers gewoon naar het werk moesten komen als een huisgenoot klachten heeft, ook wanneer dat koorts of benauwdheid betrof. Dit alles was dus niet coronaproof, en ernstig verwijtbaar.
Afreizen naar code oranje land levert rode kaart op
Na diverse incidenten (het zichzelf inwikkelen in folie om te kunnen testen of het sterk genoeg is, het naar de keel grijpen van een collega, bellen tijdens werktijd en onvoldoende afstand houden van collega's ivm Covid-19), officiële waarschuwingen en ziekmeldingen liet werknemer weten te zullen afreizen naar Polen (een code oranje land). Werkgever stemde hier niet mee in. Werknemer vertrok desondanks en kreeg ontslag op staande voet. Volgens de rechter terecht.
Arbeidsvoorwaarden tijdens corona
De lat voor het eenzijdig wijzigen van arbeidsvoorwaarden tijdens corona ligt ook in 2021 nog steeds hoog. Dat blijkt uit deze uitspraak van de kantonrechter Dordrecht. Zijn Dordtse ambtgenoot oordeelde dat corona evenmin reden is om geen loon te betalen. En ook moet er bij ontslag tijdens de coronacrisis door een horeca-ondernemer gewoon een transitievergoeding worden betaald.
Hoesten en proestend
Een werknemer verscheen met verkoudheidsklachten op het werk en ging niet naar huis ondanks dat meerdere collega’s hem dat hadden geadviseerd. De volgende dag meldde werknemer zich ziek en twee dagen later bleek dat hij positief was getest op het coronavirus. De vraag die de kantonrechter moest beantwoorden, was of dit alles grond voor ontbinding oplevert en of de werknemer verwijtbaar heeft gehandeld. Beide vragen werden uiteindelijk bevestigend beantwoord.
Arbeidsovereenkomst of zzp’er?
Deliveroo
In een uitvoerig gemotiveerd arrest bekrachtigde Hof Amsterdam afgelopen jaar dat de maaltijdbezorgers van Deliveroo werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst.
Uber
Ook in de procedure die FNV tegen Uber aanspande werd FNV in het gelijk gesteld en oordeelde de rechter dat de rechtsverhouding tussen Uber en haar chauffeurs is aan te merken als een arbeidsovereenkomst.
Helpling
FNV boekte ook succes bij Hof Amsterdam in de zaak tegen Helpling. Volgens het Hof is sprake van een uitzendovereenkomst tussen het digitale platform Helpling en de via hen werkzame schoonmakers.
Volksbank en Deloitte
Daar waar het Hof in kort geding nog oordeelde dat er tussen de Volksbank en haar directeur financiën sprake was van een arbeidsovereenkomst, zag de rechtbank dat in de bodemprocedure anders. Er was geen arbeidsovereenkomst omdat de kennis van de bestuurder bij het aangaan van de overeenkomst een belangrijke rol speelde. De directeur wist volgens de rechtbank dat de Volksbank een overeenkomst van opdracht wilde aangaan. Ook is sprake van een groot contrast met de “onderkant van de arbeidsmarkt”, waarmee een verwijzing naar o.a. de Uber- en Deliveroo medewerkers lijkt te worden gesuggereerd.
De overeenkomst tussen Deloitte en een fiscalist (sinds 2014 equity partner) werd door de kantonrechter Rotterdam evenmin aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Zijn vordering van 2.7 miljoen aan ontslagvergoeding werd dan ook afgewezen.
Spraakmakende zaken
Ziek door geknutsel met vuurwerk, (toch) recht op loon
Een man raakte ernstig gewond aan zijn hand nadat hij thuis in zijn schuur knutselde met kruit om zo vuurwerk te maken. Tijdens het mengen van het kruit ontstond een explosie. Als gevolg hiervan kon hij zijn hand niet gebruiken en zijn werk, als panlegger bij een dakbedrijf, niet doen. Werkgever stelde dat werknemer geen recht heeft op loon omdat het ongeval aan hem zelf is te wijten. Er liep zelfs een strafrechtelijk onderzoek. De rechter oordeelde echter dat er geen sprake is van opzet en de werknemer, ondanks zijn onbezonnen handelwijze, recht heeft op de wettelijke 70% loon tijdens ziekte.
"Ik had je ook een bezem in je hand kunnen geven”
Dat zei een leidinggevende van een langdurig zieke werknemer van Aldi die o.a. die opmerking moet bekopen met het betalen van een billijke vergoeding van twee ton.
Zero tolerance: ontbinding op de cumulatiegrond
In een uitspraak van de kantonrechter Haarlem in een zogenoemd bagateldelict, werd geoordeeld dat het ontslag op staande voet voor het nuttigen van een pakje drinken met fruitsap van een klant van de werkgever, een vliegtuigonderhoudsbedrijf, een te zware sanctie was. Werkgever bepleitte dat zij een zero tolerance beleid hanteert, maar zij heeft dat beleid niet duidelijk genoeg kenbaar gemaakt. Ook is dat beleid niet consequent genoeg toegepast. De arbeidsovereenkomst wordt echter wel ontbonden en wel op cumulatiegrond met een extra vergoeding van 25% van de transitievergoeding.
Op de sociëteit blijven hangen
Werknemer treedt in 1985 op zijn 27e in dienst bij een studentensociëteit. Zijn voornaamste taak is het telkens weer herstellen van meubilair dat tijdens studentenfeesten beschadigd raakt. Werknemer krijgt elk jaar met een nieuw bestuur te maken. Op 24 september 2019 vond in de commissariskamer een incident plaats tussen werknemer en enkele bestuursleden. Er vielen harde woorden, en er zou ook fysiek geweld zijn gebruikt. Werknemer werd geschorst en werkgever diende een ontbindingsverzoek in. De kantonrechter constateerde dat werknemer al enige tijd met klachten kampte, in mei naar de huisarts was geweest en zich in september al kortstondig had ziek gemeld. De rechter oordeelde dat het incident niet los kan worden gezien van de psychische toestand van werknemer. Er is sprake van een opzegverbod tijdens ziekte en het ontbindingsverzoek werd afgewezen. De rechter gaf nog wel mee dat het werkgever met een vrijwel ongeëvenaard netwerk van leden en oud-leden zou sieren als zij voor werknemer voor de laatste paar jaar van zijn werkzame leven een passende oplossing zou weten te vinden.
Verkeerd lichaam gecremeerd
Een ovenist van een crematorium werd op staande voet ontslagen omdat er door het niet op juiste wijze toepassen van de protocollen een verkeerd lichaam werd gecremeerd. De loonvordering van werknemer werd in kort geding afgewezen.
Dopper zero tolerance
In de categorie bagatelzaken werd een werknemer van KLM Catering Services Schiphol (KCS) die een flesje water van KCS overgoot in zijn eigen dopperfles op staande voet ontslagen. De kantonrechter oordeelde dat dit ontslag op staande voet rechtsgeldig was. In hoger beroep werd deze beslissing bekrachtigd.
Werknemer liegt over overleden vriendin
Een werknemer verscheen niet op het werk omdat zijn beste vriendin zou zijn overleden. Hij werd op staande voet ontslagen o.a. door ongeoorloofde afwezigheid. Voor de kantonrechter vertelde de werknemer vol emotie over het plotseling overlijden van zijn vriendin. De kantonrechter is overtuigd en vernietigde het ontslag. In hoger beroep kwam echter vast te staan dat de werknemer had gelogen. Hij was niet op de begrafenis geweest en wist de vraag van het Hof op welke leeftijd “zijn beste vriendin” was overleden niet te beantwoorden.
Naakte kapitein
Een naakte kapitein die zich door matrozen liet masseren handelde volgens de kantonrechter niet ernstig verwijtbaar. Het ontbindingsverzoek werd door de kantonrechter Rotterdam afgewezen.
Pizza
In hoger beroep werd de arbeidsovereenkomst van een werknemer van een Penitentiaire Inrichting wegens betrokkenheid bij het openen van de deuren van de PI tijdens de nachtdienst voor het bezorgen van een pizza beëindigd. Het Hof beoordeelde de handelwijze als ‘verwijtbaar’ en niet als ‘ernstig verwijtbaar’. Daarom kreeg de werknemer wel een transitievergoeding.
Nietig proeftijdontslag na 1,5 maand: 64.000 euro vergoeding
Dat de gevolgen van een nietige proeftijd voor een werkgever vergaand kunnen zijn leerde deze zaak, waarin een werknemer na 1,5 maand te horen kreeg dat de arbeidsovereenkomst binnen de vermeende proeftijd werd beëindigd. Die proeftijd was echter niet rechtsgeldig, omdat die niet schriftelijk was overeengekomen. Dat leverde de werknemer een fikse vergoeding op en de werkgever duur leergeld.
Vrouwonvriendelijke bedrijfscultuur
Een beursbedrijf moest een vrouwelijke handelaar ruim vier ton vergoeding betalen omdat zij slachtoffer was geworden van ongewenste betastingen, seksueel intimiderende gebaren en onveilig was binnen een door machogedrag beheerste werkcultuur. Lezing van de uitspraak brengt je van de ene verbazing in de andere.
Dubbele bodem
Een medewerkster van een supermarkt werd op staande voet ontslagen nadat, na onderzoek, blijkt dat zij tijdens het boodschappen doen bij haar werkgever producten heeft meegenomen zonder te betalen, onder andere door middel van een dubbele bodem in haar tas. De rechter oordeelde dat het ontslag op staande voet rechtsgeldig is. Ze moest een deel van de onderzoekskosten vergoeden aan haar werkgever.
In een zaak die leidde tot een klacht tegen een bedrijfsarts bij het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg oordeelde het college dat een WhatsApp-consult niet is aan te merken als een volwaardig consult. Het gebruik van WhatsApp op de werkvloer heeft de afgelopen jaren overigens tot een flink aantal arbeidsrechtelijke uitspraken geleid. Een bloemlezing ervan is hier te vinden.
Disclaimer
Dit blog schetst de algemene regels en uitgangspunten. Uiteraard kan er in specifieke situaties sprake zijn van uitzonderingen. Heeft u vragen over dit onderwerp of uw specifieke situatie, dan kunt u altijd contact opnemen met een van onze specialisten.
