Coronavirus: juridische vragen en antwoorden

Ga direct naar de vragen over:

• Overheid
• Vakantie en reizen
• Werk en inkomen
• Aankopen en leveringen
• Zorg en letsel
• Familie en relatie
• Privacy

Instagram livesessie

Onze juridische experts beantwoordden tijdens een Instagram livesessie vragen over corona op de werkvloer, aankopen en reizen & annuleringen. Bekijk de sessie van maandag 23 maart over het thema werk. Bekijk de sessie van dinsdag 24 maart over het thema aankopen. Bekijk de sessie van 8 december over reizen & annuleringen.

Podcasts

Onze juridische experts bespraken in podcasts de gevolgen van de coronacrisis rondom de thema's privacy en corona op de werkvloer. Beluister de podcast over het op afstand controleren van thuiswerkende werknemers, het testen van werknemers en wat de corona-app betekent voor onze privacy. Beluister de podcast over rechten en plichten bij thuiswerken, loonoffers en verlof.

Vakantie en reizen

• Annuleringen
• Vouchers
• Reisadvies
• Op bestemming
• Overig

Annuleringen

Kan ik mijn aanbetaling/ boekingskosten verhalen bij annulering door corona?

Als de accommodatie, de reisorganisatie of de luchtvaartmaatschappij de reis annuleert, dan moeten zij de reissom of aanbetaling binnen14 dagen terugbetalen. De overeenkomst wordt namelijk door de annulering beëindigd. Dit geldt voor losse accommodaties, pakketreizen en vluchten. Alleen heb je bij alle drie te maken met verschillende wetgeving waarop je een beroep kan doen. Je hebt alleen recht op kosteloze ontbinding als vaststaat dat de reisorganisatie, luchtvaartmaatschappij of accommodatie de overeenkomst niet kan nakomen.

Losse accommodaties: bij losse accommodaties heb je dus alleen recht op kosteloze ontbinding vanwege corona als de accommodatie gesloten is, bijvoorbeeld door een lockdown. Als de Nederlandse overheid code geel of oranje heeft gegeven voor een bepaald land, dan is dit geen reden voor kosteloze ontbinding. Een kleurcode van de overheid is een advies en geen gebod. Je bent nog steeds vrij om naar het land te reizen. Voor kosteloze annulering is dus leidend of de accommodatie de consument kan ontvangen. Wil je toch niet op vakantie gaan en annuleren? Dan zijn de algemene voorwaarden en het annuleringsbeleid van toepassing.

Pakketreizen: Ook bij pakketreizen geldt dat er geen recht op ontbinding van de overeenkomst bestaat zolang de reis kan worden uitgevoerd. Zolang de vlucht gaat en je ontvangen kan worden door de accommodatie, kan de reis niet kosteloos ontbonden worden. Je kunt de reisorganisatie vragen of de reis kan worden omgeboekt, maar de reisorganisatie is daartoe niet verplicht. Een omboeking is een wijziging van de overeenkomst waar beide partijen mee akkoord moeten gaan. De reisorganisatie kan dus omboekkosten vragen. Als je daar niet mee akkoord gaat, wordt de pakketreis dus ook niet gewijzigd. Je hebt dan alleen nog het recht om de reis te annuleren, maar dan gelden wel de annuleringsvoorwaarden.

Vluchten: Ook bij vluchten geldt dat je alleen recht hebt op terugbetaling van je reissom wanneer de luchtvaartmaatschappij de vlucht annuleert. Sommige luchtvaartmaatschappijen hebben flexibele omboekingsvoorwaarden, maar hierbij geldt ook dat omboeking alleen kan wanneer de luchtvaartmaatschappij hiermee akkoord gaat. Heb je via een tussenpersoon geboekt? Dan zijn ook de voorwaarden van de tussenpersoon van toepassing.

Ik ben begonnen aan een rondreis, maar mijn reisorganisatie annuleert de reis ter plaatse. Krijg ik mijn geld terug?

Wanneer de reisorganisatie zelf besluit de reis te annuleren, dan leveren ze jou niet waarvoor je hebt betaald en heb je recht op terugbetaling van dat deel van je vakantie die je niet hebt genoten.

De overheid adviseert om niet naar het buitenland te gaan. Kan ik kosteloos mijn vakantie annuleren?

Dit hangt samen met het negatief reisadvies en heeft te maken met welke code er van toepassing is, code rood of oranje. Niet noodzakelijke reizen zijn doorgaans oranje en dan kan je niet altijd kosteloos annuleren. Maar dit zijn natuurlijk uitzonderlijke tijden. Ga in ieder geval altijd in overleg met je reisorganisator. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Kan ik mijn annuleringsverzekering aanspreken als ik mijn reis annuleer vanwege het coronavirus?

De meeste annuleringsverzekeraars bieden geen dekking, maar het ligt geheel aan de voorwaarden die van toepassing zijn. Raadpleeg in ieder geval altijd de voorwaarden van je annuleringsverzekering.

De reisorganisatie vraagt mij om het restantbedrag te betalen, maar het is nog niet zeker of mijn reis door kan gaan. Ben ik verplicht te betalen?

Hier is niet een eenduidig antwoord op te geven en hangt af van de situatie en specifieke voorwaarden die gelden. In principe gelden de normale regels. Is er bijvoorbeeld bepaald dat je uiterlijk twee weken voor vertrek de volledige reissom moet hebben voldaan, dan zul je dat moeten doen. Als het duidelijk is dat de reis niet door kan gaan, en er hoogstwaarschijnlijk geannuleerd wordt, kan het raadzaam zijn het restant (nog) niet te betalen. Let er wel goed op dat er dan inderdaad een negatief reisadvies geldt of dat er al niet wordt gevlogen. Het is niet zo dat je restbetalingen kunt opschorten totdat je zeker weet of je pakketreis doorgaat. Betaal het restantbedrag niet eerder dan nodig en wacht daarmee tot de uiterste betaaldatum. Overleg met de reisorganisatie of de uiterste betaaldatum ingekort kan worden naar een of twee weken voor vertrek. Veel reisorganisaties hebben daar begrip voor en werken er aan mee.

Heb ik recht op een financiële compensatie als mijn vlucht vertraagd of geannuleerd is vanwege het coronavirus?

Je hebt geen recht op een schadevergoeding wegens annulering, langdurige vertraging of instapweigering als de vliegtuigmaatschappij aantoont dat er sprake is van een buitengewone omstandigheid. De uitbraak van het coronavirus valt daaronder.

Vouchers

De reisorganisatie biedt mij een voucher aan, omdat mijn reis wordt geannuleerd door het coronavirus. Moet ik die accepteren?

Je hebt in principe recht op terugbetaling bij annulering. De reisorganisatie kan je niet dwingen de voucher te accepteren. Je hebt zelf de keuze om zo'n voucher te accepteren in plaats van aanspraak te maken op geld. Het accepteren van een voucher kan een mogelijk voordeel hebben in de situatie waarin de reisorganisator failliet gaat en jou niet kan terugbetalen. Dan is zo'n voucher weer handig, want die kun je elders en later inwisselen. In deze barre tijden is het in ieder geval goed om met elkaar mee te denken en te overleggen. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft begrip voor het initiatief van de ANVR, de brancheorganisatie van de reisbranche, om ‘coronavouchers’ te ontwikkelen. Consumenten kunnen de vouchers ook inwisselen voor een reis die start op een later tijdstip dan binnen een jaar. Die nieuwe reis is dan gewoon gedekt door de SGR-garantie. Als de consument uiteindelijk besluit geen gebruik te maken van de voucher, is de reisaanbieder die de voucher heeft verstrekt verplicht de volledige waarde terug te betalen uiterlijk aan het eind van de SGR-dekkingstermijn van één jaar na uitgifte, maar niet eerder dan na 6 maanden na de uitgifte van de voucher. De reisorganisatie mag hiervan in het voordeel van de consument afwijken. Hiermee blijft dus het recht op geld terug in stand, maar alleen op een later tijdstip. Je kan de voucher ook accepteren om eventueel later alsnog te besluiten geld terug te vragen. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Mijn voucher verloopt bijna, maar ik heb van mijn reisorganisatie nog geen terugbetaling ontvangen. Wat kan ik doen?

Als een voucher verloopt en je hebt nog geen terugbetaling ontvangen, dan moet je je binnen twee maanden na de vervaldatum melden bij de SGR om ervoor te zorgen dat je voucher gedekt blijft. Het is van groot belang dat je de niet uitgekeerde voucher aanmeldt bij het garantiefonds. Als je dat niet doet is de kans aanwezig dat je het bedrag niet terugkrijgt als de reisorganisatie failliet gaat. Meld de niet uitgekeerde vouchers ook aan bij Consuwijzer zodat de ACM weet wat het aantal niet betaalde vouchers is.

Mijn vlucht wordt geannuleerd en ik krijg een voucher aangeboden. Moet ik die accepteren?

Je hebt in principe recht op terugbetaling bij annulering. De vliegtuigmaatschappij kan je niet dwingen de voucher te accepteren. Je hebt zelf de keuze om zo'n voucher te accepteren in plaats van aanspraak te maken op geld. Je kan de voucher ook accepteren om eventueel later alsnog te besluiten geld terug te vragen. Er is wel een roep om het accepteren van vouchers aantrekkelijker te maken dan nu het geval is, bijvoorbeeld door een geldigheidsduur langer dan een jaar toe te passen of een garantstelling door de overheid. Het laatste woord hierover is nog niet gezegd, want de discussie is nog levendig, ook op politiek Europees niveau.

Reisadvies

Reisadvies per land

Nu de verwachting is dat de landen wereldwijd richting de zomer weer langzaam open gaan hebben we een interactieve wereldkaart ontwikkeld met de regelgeving per land.

In veel landen gelden nu inreisbeperkingen. Het hebben van een negatieve COVID-test, het via formulieren aanmelden bij de nationale overheden en de quarantaine regels zijn daar voorbeelden van.

De interactieve wereldkaart wordt dagelijks geüpdatet met de ontwikkelingen per land. Als er geklikt wordt op het land komt de regelgeving naar voren. Indien bekend staan er ook verwijzingen naar de aanmeldformulieren van de nationale overheden om in te mogen reizen.

Het negatieve reisadvies voor mijn vakantiebestemming is vervallen, maar ik durf er niet naar toe, maar heb wel al betaald. Nu krijg ik mijn geld niet terug. Klopt dat?

Als reizen weer kan en mag dan kan je niet zomaar kosteloos annuleren als reiziger. De reisorganisatie kan de overeenkomst immers uitvoeren. In dat geval annuleer je dus voor eigen rekening.

De VS voert een inreisverbod in voor Europese landen. Nu kan mijn (zaken)reis niet doorgaan. Krijg ik mijn reiskosten vergoed?

Wanneer de reisorganisatie je reis niet kan uitvoeren kun je kosteloos annuleren of heb je recht op terugbetaling van je reiskosten. Het moet dan wel gaan om een pakketreis. Bij de meeste reisorganisaties mag je je vakantie gratis omboeken naar een andere bestemming of een later moment. Accepteer je dat alternatief niet? Dan krijg je je geld terug. Wanneer je zelf je reis hebt geboekt, zonder tussenkomst van een reisorganisatie, kun je helaas je kosten niet vergoed krijgen. De kosten van je vliegtickets kun je terugvorderen. Je hebt alleen geen recht op compensatie wegens annulering, langdurige vertraging of instapweigering als de vliegtuigmaatschappij aantoont dat er sprake is van een buitengewone omstandigheid. De uitbraak van het coronavirus valt daaronder. Dit is een ongekende situatie waardoor de uitkomst niet op voorhand zeker is. Ga in ieder geval in overleg met de reisorganisatie of vliegtuigmaatschappij en check de voorwaarden.

Op bestemming

Op mijn vakantiebestemming zijn aangescherpte maatregelen van kracht waardoor ik wil annuleren. Kan ik dat kosteloos doen?

Dit is afhankelijk van de maatregelen. Het is van belang of de overeenkomt kan worden nagekomen. Als de maatregelen tot gevolg hebben dat het hotel dicht moet, dan kan de overeenkomst niet worden nagekomen en heb je het recht om de overeenkomst kosteloos te ontbinden en de reissom terug te krijgen. Voor andere maatregelen die een gevolg hebben voor je reis of je accommodatie geldt dat je recht hebt op ‘een passende prijsverlaging als er sprake is van non-conformiteit’ en op een ‘passende schadevergoeding van de organisator voor alle schade die je oploopt als gevolg van non-conformiteit. Non-conformiteit betekent dat in dit geval je reis niet voldoet aan de verwachtingen die je daar redelijkerwijs van mocht hebben. Welke verwachtingen je redelijkerwijs mag hebben, moet per specifiek geval worden vastgesteld, op basis van alle geldende omstandigheden. Maar dan moet wel worden aangetoond dat het hotel geboekt was voor de faciliteiten die nu niet meer beschikbaar zijn. Als een kleine glijbaan is gesloten op een gewoon resort is dit anders dan wanneer er een waterparkresort is geboekt en het gehele park is gesloten.

Op mijn vakantiebestemming word ik geconfronteerd met faciliteiten die gesloten of beperkte toegang hebben. Kan ik een deel van mijn reissom terugkrijgen?

Hier valt niet één sluitend antwoord op te geven en zal per geval beoordeeld moeten worden. Het hangt af van de mate van de beperkingen en of de aangeboden reis kan worden nagekomen. Heb je twijfels voor vertrek over de mogelijkheden en eventuele beperkingen als gevolg van het coronavirus? Vraag het na bij je reisorganisatie. Vraag concreet of er op locatie (resort, hotel, camping, enzovoort) beperkingen zijn en zo ja, welke. Denk bijvoorbeeld aan eventuele beperkingen in het gebruik van een zwembad, sportfaciliteiten, restaurants, shows en alles wat normaal gesproken in je resort of hotel of op de camping wordt geregeld. Zijn beperkingen op voorhand bij je bekend en zijn die belangrijk voor je? Overleg met je reisorganisatie of dit van invloed is op de betaalde reissom. Overweeg eventueel een nieuwe datum als door de beperkingen het reisplezier sterk vermindert. Kom je ondanks dat je goed geïnformeerd hebt, toch voor verrassingen te staan? Leg dan goed vast wat er afwijkt van de oorspronkelijke afspraken en omschrijvingen. Maak foto’s, bijvoorbeeld van een ‘zwembad gesloten’-verklaring. Klaag ook ter plekke bij de accommodatie/verhuurder en stel de reisorganisatie direct op de hoogte. Doe dat aantoonbaar met bijvoorbeeld een e-mail en vraag of er een alternatief of oplossing mogelijk is. Wil je meer informatie? Op onze site vind je een checklist.

Heb ik recht op een vergoeding als ik niet naar huis kan door het coronavirus en langer moet verblijven in een hotel?

Er is sprake van een onvermijdbare en buitengewone toestand. Ook wel overmacht genoemd. Daarom hoeft de reisorganisatie geen vergoeding te betalen voor de extra kosten die je maakt voor langer verblijf, maaltijden en/of terugkeer naar huis. Wel geldt er een uitzondering, die reisorganisaties verplicht de eerste drie extra overnachtingen te vergoeden. Hoewel de ANVR de voorwaarden heeft gewijzigd voor reizen die per 2 maart 2020 zijn geboekt en de uitzondering niet meer geldt, is dit volgens de wet nog wel zo. Heb je zelf geboekt zonder tussenkomst van een reisorganisatie? Dan kun je de extra kosten helaas niet vergoed krijgen. Raadpleeg in ieder geval je reisverzekering, want het kan dat je via die weg wel je kosten (gedeeltelijk) vergoed krijgt

Ik wil eerder terug naar huis vanwege het coronavirus. Kan ik gratis mijn reis aanpassen?

Dat kan alleen als er een negatief reisadvies is gegeven. Het kan onder omstandigheden gedekt zijn op je reisverzekering. Raadpleeg dan ook goed de polisvoorwaarden van je reisverzekering. Geldt er geen negatief reisadvies voor jouw bestemming? Dan krijg je geen geld terug. Ook niet van je reisverzekering.

Overig

Je hoort dat veel landen bezig zijn met een ‘vaccinatiepaspoort’. Mogen landen daarnaar vragen als je wil reizen?

In zijn algemeenheid mogen er geen beperkingen zoals een test- of vaccinatiebewijs gevraagd worden aan reizigers uit EU- of Schengenlanden met een groen reisadvies. Dat mag wel bij reizigers uit landen die oranje of rood zijn. Bij reizen van en naar landen buiten de Schengenzone mag wel een vaccinatiebewijs gevraagd worden. Het wordt in diverse landen al ingeregeld. Bijvoorbeeld Duitsland is momenteel terughoudend, omdat nog niet vaststaat dat gevaccineerden het virus niet verspreiden. Op Europees niveau is men momenteel wel bezig met het oprichten van een dergelijk ‘coronapaspoort’ wat dan wel gevraagd mag worden.

De uitslag van mijn coronatest is niet op tijd binnen. Nu loop ik mijn vakantie mis. Kan ik mijn reissom terugkrijgen?

Met de testinstantie heb je een zogenoemde resultaatsverbintenis. Als de instantie verplicht is binnen 72 uur de uitslag te leveren, dan is de instantie in verzuim als zij zich daar niet aan houdt. Je moet zelf dan wel alles goed gedaan hebben. Als je zelf geen verwijt gemaakt kan worden, omdat je alles goed hebt geregeld en je testuitslag is niet op tijd, dan moet je sowieso het bedrag van de test terugkrijgen. Als je uitgaat van de resultaatsverbintenis, zou je kunnen stellen dat zij aansprakelijk zijn voor de gevolgschade. De vraag is of de instantie een beroep kan doen op overmacht. Het is een geheel nieuwe situatie waar nog geen rechter zich over heeft uitgesproken. In ieder geval is het verstandig om de testinstantie in gebreke te stellen als zij de testuitslag niet op tijd leveren.

Ik heb mijn vlucht niet gehaald door een te late uitslag van een PCR- en/ of Antigeen test. Kan ik mijn omboekingskosten verhalen op de testlocatie?

Dat is afhankelijk van de situatie en wat er precies is aangeboden en overeengekomen. Je zou je juridisch gezien kunnen beroepen op niet-nakoming van de overeenkomst waarbij er een schadevergoedingsplicht bestaat voor het bedrijf die de testen aanbiedt. Maar, de meeste bedrijven die een PCR-test en/ of Antigeen test aanbieden, hebben in hun algemene voorwaarden een overmachtsclausule opgenomen waarbij schade die daaruit is ontstaan niet vergoed hoeft te worden. Zij benoemen in die clausule dan vaak expliciet overheidsmaatregelen (ten gevolge van een pandemie of epidemie.

Ik ben geweigerd bij het instappen van mijn vliegtuig, omdat ik niet de vereiste testbewijzen en of (dokters)verklaringen bezit. Mag dat?

Ja dat mag. Ook voor corona werd van reizigers verwacht dat ze over de juiste reisdocumenten beschikken. Je kan dit vergelijken met bijvoorbeeld het hebben van een juist en geldig visum. Elk land vraagt om verschillende documenten. Dat is vervelend, maar er wordt verwacht dat je dit zelf uitzoekt. Bij pakketreizen krijg je in de meeste gevallen na de boeking een overzicht van de documenten die je nodig hebt op basis van je bestemming. Andere organisaties sturen een wat algemener overzicht waarbij je zelf onder het kopje van de bestemming moet kijken. Bij losse vluchten wordt men vaak helemaal niet geïnformeerd. Dit gebeurde voorheen bijvoorbeeld ook niet altijd bij het boeken van vluchten naar Canada of Amerika. Het regelen van de juiste reisdocumenten is de verantwoordelijkheid van de reiziger, tenzij je kan aantonen dat je de verkeerde informatie is gegeven, maar dat zijn lastige kwesties.

Ik heb een vaste standplaats op een camping, maar die is door het coronavirus tijdelijk gesloten. Moet ik dan voor het hele jaar betalen?

Als er voor een jaar (of welke periode dan ook) is betaald, maar je kan daar een bepaalde periode géén gebruik van maken, dan zal de campingeigenaar in principe het voor die periode betaalde bedrag moeten terugbetalen. Uiteraard kun je in overleg met de eigenaar kijken naar een andere oplossing. Bijvoorbeeld de kosten voor de standplaats voor volgend jaar aan te passen, zodat de eigenaar niet direct in de problemen komt. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Werk en inkomen

• Verplichtingen en regels
• Thuiswerken
• Reiskosten en reizen
• Salaris en loon
• Ontslag
• Verlof en vakantie
• Overig

Verplichtingen en regels

Mijn werkgever verplicht mij om naar het werk te komen terwijl deze niet is ingericht conform de RIVM-richtlijnen. Wat kan ik doen?

Het is in de eerste plaats goed om te weten dat er (nog) geen wettelijk recht op thuiswerken bestaat. Wel moet je werkgever zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Ga altijd eerst in gesprek met je werkgever en probeer er samen uit te komen. Lukt dat, ondanks herhaalde pogingen, niet? Bevestig dan schriftelijk aan je werkgever aan welke concrete richtlijnen hij zich volgens jou niet houdt. Heb je verzocht maatregelen te treffen, maar je werkgever weigert dit helaas? Geef je werkgever de kans alsnog zijn verplichtingen na te komen. Doet hij dat dan nog steeds niet, dan zou je, als uiterste stap, de Inspectie SZW (anoniem) kunnen inschakelen.

Mag mijn werkgever mij verplichten een mondmasker te dragen tijdens de uitoefening van mijn werkzaamheden?

Werkgevers hebben de verplichting zorg te dragen voor een gezonde en veilige werkplek. Vanuit die gedachte hebben zij een wettelijk instructierecht en kunnen ze een mondkapjesplicht invoeren. Werkgevers moeten wel een belang bij het dragen van een mondkapje aantonen. Daarnaast moeten minder ingrijpende maatregelen niet mogelijk zijn en moet er sprake zijn van tijdelijkheid. Verder moet de werkgever zijn werknemers goed instrueren over de manier waarop de kapjes gebruikt moeten worden, de kosten vergoeden én rekening houden met belangen van werknemers die om medische redenen geen kapje kunnen dragen.

Mag mijn werkgever mij verplichten om me te laten vaccineren tegen het coronavirus?

Nee, dat mag niet. Nederland kent geen vaccinatieplicht. Iedereen in Nederland heeft recht op bescherming van de lichamelijke integriteit en daar hoort de keuzevrijheid voor een vaccinatie bij. Weliswaar hebben grondrechten geen rechtstreekse werking in de verhouding tussen werkgevers en werknemers, maar dit betekent desondanks dat werkgevers niet kunnen afdwingen dat je je laat vaccineren. Je werkgever mag het wel aan je vragen of je je wilt laten vaccineren, maar aandringen mag echter niet. Behoudens uitzonderingen mag de werkgever jouw keuze ook niet registreren.

Ik werk in Nederland voor een buitenlandse organisatie waar een vaccinatieplicht is voor werknemers. Mag mijn werkgever mij dwingen om mij te laten vaccineren?

Nee, dat mag niet. Ook internationaal opererende bedrijven moeten zich houden aan de Nederlandse wetgeving en rechten die voor werknemers gelden. In Nederland geldt geen vaccinatieplicht, dus die kan ook niet worden opgelegd. Wel kan in zijn algemeenheid in een arbeidsovereenkomst worden overeengekomen welk recht van welk land van toepassing wordt verklaard, maar dit mag niet ten koste gaan van de bescherming die werknemers in Nederland hebben. Afwijken van het Nederlandse arbeidsrecht zal in dit geval zeer lastig zijn. Daarnaast blijven Nederlandse grondrechten gelden en blijft de privacywetgeving van toepassing.

Mag een werkgever bij een sollicitatiegesprek vragen of de sollicitant is gevaccineerd?

Werkgevers mogen geen onderscheid maken. Sollicitanten hebben dezelfde (grond)rechten als mensen in vaste of tijdelijke dienst. En dat begint bij de sollicitatiefase. De sollicitant hoeft er dus niet op te antwoorden.

Mag een werkgever stimuleren dat werknemers zich laten vaccineren, bijvoorbeeld door het geven van een bonus?

Uitgangspunt bij het vaccineren is dat het op vrijwillige basis gebeurt. Iedereen in Nederland heeft het recht om zelf te bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt en daar hoort de keuzevrijheid voor een vaccinatie bij. Werkgevers mogen geen drang uitoefenen door arbeidsrechtelijke gevolgen te verbinden aan de keuze van een werknemer om zich niet te vaccineren. Dat is beïnvloeding van de keuzevrijheid. Maar kunnen werkgevers werknemers dan wel stimuleren om zich te laten vaccineren door bijvoorbeeld extra vakantiedagen of een bonus toe te kennen? Arbeidsrechtelijk gezien lijkt dit wel te zijn toegestaan . Er is geen wettelijke bepaling die zich tegen een dergelijke beloning verzet. Er mogen echter geen consequenties zijn voor werknemers die het vaccin weigeren. En, op grond van de AVG, mag ook niet worden geregistreerd/geadministreerd wie een bonus heeft ontvangen vanwege het feit dat ze gevaccineerd zijn.

Mag mijn werkgever mij om een coronatoegangsbewijs vragen?

Het vragen van de QR-code voor toegang tot de werkvloer is niet toegestaan zolang de uitzondering is opgenomen in de wet. Dit betekent dat werkgevers die hun personeel toegang tot de werkvloer weigeren omdat zij hun QR-code niet willen laten zien, die werknemers sowieso moeten doorbetalen. Het kabinet werkt aan wetgeving zodat werkgevers straks ook aan werknemers een coronatoegangsbewijs mogen vragen. Dat gaat dan eventueel gelden op locaties waar bezoekers dat ook al moeten laten zien. Op korte termijn wordt hierover meer duidelijk.

Mag een werkgever werknemers weigeren om naar kantoor te komen, als zij aangeven niet gevaccineerd te zijn?

Door te stellen dat alleen gevaccineerde werknemers welkom zijn op de werkvloer, kan een werknemer in een lastige situatie terechtkomen als die niet gevaccineerd is. Nederland kent geen vaccinatieplicht. Werknemers hoeven zich dus niet te laten vaccineren om te kunnen werken. Tegelijkertijd is het nog onontgonnen terrein. Rechters hebben nog geen uitspraak gedaan over dergelijke kwesties. Er zijn situaties denkbaar waarin de afweging genuanceerder is. Op de covid-afdeling in een ziekenhuis bijvoorbeeld zal een werkgever zoveel mogelijk besmettingen willen voorkomen en dus het liefst alleen gevaccineerde werknemers inzetten. Een niet-gevaccineerde werknemer zou dan bijvoorbeeld tijdelijk op een andere afdeling kunnen worden ingezet.

Mag mijn werkgever eigenlijk via een bedrijfsarts uitvragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?

Nee. Een bedrijfsarts kan dit wel te horen krijgen van werknemers, maar mag dat niet doorspelen aan de werkgever. Een bedrijfsarts mag alleen aan een werkgever doorgeven of een werknemer wel of niet geschikt is voor het werk. De rest is beroepsgeheim en valt onder de privacy van de werknemer.

Stel dat een werkgever wel weet wie van zijn personeel zich heeft laten vaccineren omdat ze dat zelf aangegeven hebben. Mag hij dan noteren wie van de werknemers zich wel en niet heeft laten vaccineren?

Op het moment dat je die informatie vastlegt in bijvoorbeeld de personeelsadministratie, dan verwerk je bijzondere persoonsgegevens, en dat mag niet volgens de Europese privacywetgeving, de AVG.

Het kan binnen bepaalde beroepsgroepen belangrijk zijn om te weten of iemand is gevaccineerd, bijvoorbeeld als je in de zorg werkt. Mag een werkgever de keuze maken om voor bepaalde functies of op bepaalde afdelingen alleen gevaccineerde werknemers toe te laten?

Werkgevers hebben een instructierecht. Zij mogen bepaalde voorschriften opleggen over hoe je je hoort te gedragen als werknemer. Je zou daarin ook kunnen opnemen dat alleen personeel dat gevaccineerd is op een bepaalde afdeling mag werken. Zij moeten dat dan wel vrijwillig met de werkgever hebben gedeeld. Zo’n voorschrift moet wel een duidelijk belang hebben en proportioneel zijn. Bij zorginstellingen en ziekenhuizen kun je goed uitleggen waarom alleen gevaccineerde medewerkers op een afdeling met coronapatiënten of kwetsbare mensen mogen werken. In andere sectoren is zoiets lastiger. Voor medewerkers die niet willen zeggen of ze gevaccineerd zijn, of aangeven zich bewust niet te laten vaccineren, moet dan wel een alternatief worden gezocht door de werkgever. Bijvoorbeeld iets ander werk of hetzelfde werk op een andere afdeling.

En als dat niet mogelijk is? Kan een werknemer dan worden ontslagen?

Als overplaatsing niet mogelijk is of de werknemer weigert mee te werken aan een overplaatsing, dan kan dit arbeidsrechtelijke gevolgen hebben. Denk aan een waarschuwing of het stopzetten van het loon. En ondanks dat hier nog helemaal geen rechtspraak over is, is zelfs ontslag niet uit te sluiten. Dat zal de tijd moeten leren.

Kan mijn werkgever mij verbieden gebruik te maken van de corona-app?

Nee, je werkgever kan dat niet verbieden, ook niet onder werktijd. Het installeren en gebruiken van de corona-app is een persoonlijke keuze. Daar kan en mag je werkgever niets over zeggen.

Kan mijn werkgever mij verbieden naar een testevenement van Fieldlab te gaan?

Een werkgever in Nederland kan werknemers niet verbieden om naar een testevenement van Fieldlab te gaan. Dat is een persoonlijke keuze en daar gaat jouw werkgever niet over. Het is daarentegen wel voorstelbaar dat een werkgever je vraagt om de vijf dagen geadviseerde quarantaine in acht te nemen na afloop van het event. Een werkgever heeft immers een zorgplicht voor alle werknemers en moet een veilige werkomgeving bieden aan iedereen op de werkvloer. Het is dan de vraag of de werkgever ook jouw loon moet doorbetalen? Daar is nu nog geen rechtspraak over maar het is denkbaar dat een rechter oordeelt dat jouw vrijwillige deelname aan het event waardoor je vijf dagen niet op je werk kunt verschijnen (en er geen mogelijkheid is om je werk vanuit huis te verrichten) voor risico en dus rekening van de werknemer komt. Het perspectief hierop is nog onzeker dus het is een goed idee om vooraf bij jouw werkgever te informeren hoe hij dat ziet.

Kan mijn werkgever mij verplichten in quarantaine te gaan na terugkomst uit het buitenland?

Als je afreist naar een land dat op voorhand code oranje is of tijdens je verblijf code oranje krijgt, ben je verplicht om het dringende advies op te volgen om in quarantaine te gaan. Als je afreist naar een geel gebied, is sprake van een andere situatie. Dan kan niet het dringende advies worden gegeven in quarantaine te gaan én kan een werkgever dat ook niet van jou verlangen. Maar een werkgever heeft wel een zorgplicht richting zijn werknemers. Als hij besluit geen risico's te willen nemen, ook al ben je afgereisd naar code geel, kan hij bepalen om je 10 dagen niet op het werk toe te laten . Maar dan zijn de financiële consequenties wel voor de werkgever.

Thuiswerken

Stel dat ik vermoed dat ik besmet ben met het coronavirus, kan ik dan zomaar wegblijven van mijn werk?

Je kunt sowieso niet zomaar, zonder kennisgeving, wegblijven van je werk. Ook niet als je vermoedt dat je besmet bent met het Coronavirus. Heb je het vermoeden dat je bent besmet, dan neem je allereerst – net zoals altijd het geval is wanneer je ziek bent – contact op met je werkgever/ leidinggevende. In het belang van je werkgever en collega’s, werkrelaties en klanten in het bijzonder, zal je vervolgens zonder problemen samen vaststellen dat het beter is dat je thuisblijft en dat je contact opneemt met je huisarts. In dat geval zal de werknemer telefonisch contact moeten opnemen met de huisarts. De werkgever moet de werknemer niet laten oproepen door de bedrijfsarts. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) heeft als richtlijn bepaald dat eerst telefonisch moet worden bepaald wat de klachten zijn, daarna kan eventueel vervolgonderzoek plaats vinden. Het is dus absoluut niet de bedoeling dat een besmette patiënt het virus in de wachtkamer van de huis- of bedrijfsarts verspreidt, vandaar het geadviseerde telefonische contact.

Stel dat ik ervoor vrees dat collega’s besmet zijn, kan ik dan zomaar thuisblijven?

Het enkele vermoeden dat er collega’s mogelijk besmet zijn, is onvoldoende om thuis te blijven. De meeste mensen die gezond zijn, willen meestal ook gewoon werken. Maar zo’n vermoeden moet je natuurlijk handen en voeten geven. Ook in deze situatie neem je contact op met je werkgever/leidinggevende en bepaal je wat in het belang van je werkgever en van jezelf het beste is om te doen. De werkgever heeft op grond van de Arbeidsomstandighedenwet de verplichting om zorg te dragen voor een veilige en gezonde werkplek. De overheid heeft inmiddels opgeroepen om zoveel mogelijk thuis te werken. Doe dit altijd in overleg met je leidinggevende/werkgever. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Wat zijn de afspraken/regels hierover?

Uiteindelijk draait het dus om goed werkgeverschap en goed werknemerschap. Ziek is ziek, natuurlijk. En het klinkt wat cru, misschien, maar voor de wet maakt het niet uit of je buikgriep of corona hebt. Maar er is natuurlijk een schemergebied. Daarover moet je in gesprek gaan met elkaar. Er zijn richtlijnen die bepalen dat werknemers die onverhoopt in contact zijn geweest met zieke mensen, tien dagen contact met anderen vermijden. Zij moeten de instructies van de GGD opvolgen en niet op het werk verschijnen.

Ik werk voorlopig nog (veel) thuis. Kan mijn werkgever mijn leaseauto innemen?

Dat hangt af van je leaseovereenkomst. Vaak is hierin opgenomen dat als je langere tijd geen gebruik maakt van de auto, bijvoorbeeld door ziekte, de werkgever hem in mag nemen. Daarnaast is wel van belang of die leaseauto ook privé gereden mag worden. Dan is het namelijk een arbeidsvoorwaarde en die mag niet zomaar afgepakt worden. Neemt je werkgever toch de leaseauto in? Dan kun je proberen aanspraak te maken op een vergoeding in verband met het verlies van het privégebruik van de auto.

Sinds het coronavirus werk ik gedwongen thuis. Ik heb geen werkplek thuis dus ik zit gewoon aan de keukentafel. Maar nu het er naar uitziet dat ik langer thuis moet werken, wil ik toch wel een betere werkplek. Wat mag ik van mijn baas verwachten?

Je mag je baas vragen om een goede bureaustoel en een bureau voor thuis. Je hebt als werknemer namelijk recht op een goede, arboproof werkplek, ook als je noodgedwongen thuis werkt. Je mag als werkgever wel alternatieven voorstellen. Denk dan aan het aanbod de werknemer een bureaustoel, arbobal, beeldscherm of andere voorzieningen om het werk ook thuis veilig en gezond te kunnen doen op kantoor te laten ophalen. Maatwerk is mogelijk, waarbij uiteraard ook nog steeds van werknemers inspanningen verwacht mogen worden in deze uitzonderlijke tijd. Probeer er dus vooral samen uit te komen en kijk wie wat kan doen om veilig en gezond thuiswerken mogelijk te blijven maken. Wil je meer weten over dit onderwerp? Beluister dan onze podcast.

Moet mijn baas een vergoeding verstrekken voor koffie, thee, stroom of wc-papier nu ikzelf voor die kosten opdraai?

Zover gaat de zorgplicht van werkgevers niet. Er bestaat niet zoiets als een wettelijk recht op het vergoed krijgen van zaken als koffie, thee, toiletpapier en energiekosten tijdens het thuiswerken, dat nu massaal gebeurt. Ook kunnen ze door de werkgever niet belastingvrij worden vergoed vanuit de werkkostenregeling. Evenmin kunnen ze door de werknemer fiscaal worden afgetrokken. Wil je meer weten over dit onderwerp? Beluister dan onze podcast.

Tijdens de coronatijd heb ik thuisgewerkt. Kan ik thuiswerken ook na corona voortzetten en dus afdwingen? 

Tot op heden bestaat er geen wettelijk recht op thuiswerken. Dat betekent dat je thuiswerken niet af kunt dwingen. Werknemers kunnen wel op grond van de Wet flexibel werken bij de werkgever een verzoek om de arbeidsplaats te wijzigen indienen, maar er is nog geen wet die een recht op thuiswerken regelt. Kortom, werknemers kunnen het vragen, maar werkgevers mogen het afwijzen. Wel zie je in de praktijk dat veel bedrijven de mogelijkheid om thuis te werken, ook na de coronacrisis, willen blijven bieden. Werkgevers moeten in ieder geval zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Om de veilige en gezonde werkplek te kunnen waarborgen, mogen werkgevers van werknemers afdwingen zich aan de hygiëne-, afstands- en overige regels te houden. Ook is in sommige situaties een mondkapjesplicht zelfs niet uit te sluiten.

Reiskosten en reizen

Mag je werkgever eenzijdig je reiskosten stopzetten als je thuiswerkt vanwege corona?

Als de reiskostenvergoeding een vergoeding is daadwerkelijk voor woon-werkverkeer te maken kosten mag de werkgever deze eenzijdig stopzetten zodra die kosten niet meer worden gemaakt, bijvoorbeeld als de werknemer volledig thuis werkt. Dit zou mogelijk anders kunnen zijn wanneer hierover in de cao of arbeidsovereenkomst andere afspraken zijn gemaakt. Wil je meer weten over dit onderwerp? Beluister dan onze podcast.

Mijn werkgever wil mijn uitbetaalde reiskosten van maart terugvorderen die teveel zou zijn betaald, omdat we vanaf 17 maart niet zouden reizen, mag dat?

In de eerste plaats mogen werkgevers nog steeds reiskostenvergoedingen blijven doorbetalen. Fiscaal is dat toegestaan. Echter, de werkgever mag de reiskosten, wanneer die niet meer worden gemaakt, omdat werknemers volledig thuis werken, ook stopzetten. Dit mag echter niet met terugwerkende kracht. Dat is in strijd met goed werkgeverschap. De werkgever mag de reiskostenvergoeding wel voor de toekomst (en zolang de werknemer verplicht is om volledig thuis te werken) stopzetten, maar mag niet de al betaalde vergoeding terugvorderen.

Ik wil niet met het openbaar vervoer reizen, maar mijn werkgever wil wel dat ik naar het werk kom. Moet mijn werkgever dat oplossen?

In principe ben je als werknemer zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop je naar het werk komt. Maar daarnaast is er ook nog zoiets als goed werkgeverschap. Als je grote bezwaren hebt tegen reizen met het openbaar vervoer, dan mag je wel van je werkgever verwachten dat hij of zij hierover met je in gesprek gaat. Is er bijvoorbeeld alternatief vervoer mogelijk? Of kan je toch niet nog even thuis blijven werken? Als je bij een risicogroep behoort of je bent zwanger, dan heeft een werkgever een nog grotere verantwoordelijkheid om daarin mee te denken. Maar heeft je werkgever echt goede argumenten om te verlangen dat je toch op je werk komt, bijvoorbeeld omdat je werkt op een kritische afdeling of het werk niet (zonder productieverlies) thuis kan worden gedaan, dan moet je komen en zelf voor vervoer zorgen.

Salaris en loon

Mijn werkgever wil dat ik de uren die ik niet heb kunnen werken vanwege het coronavirus ga inhalen zonder dat hij daar loon voor wil betalen of tijd voor tijd wil geven, mag dat?

Dat is niet toegestaan. Hier is sprake van een ondernemersrisico. Feit dat je geen of minder uren hebt kunnen werken komt voor rekening en risico van de werkgever. De werkgever kan niet eisen dat je die uren later inhaalt. In overleg mag dat uiteraard wel.

Het bedrijf waar ik werk heeft het moeilijk vanwege de coronacrisis. Mijn baas vraagt mij nu tijdelijk om een deel van mijn salaris in te leveren. Kan hij mij dwingen daarmee in te stemmen?

Loon is niet voor niets een primaire arbeidsvoorwaarde. Je baas zal moeten aantonen dat hij een zodanig zwaarwichtig belang heeft bij de wijziging van jouw loon, dat jouw belang als werknemer hiervoor moet wijken. Het moet voor je baas het uiterste middel zijn dat gericht is op de continuïteit van het bedrijf. Uit de rechtspraak blijkt dat de lat voor de werkgever enorm hoog ligt. In 2015 oordeelde de rechter nog dat V&D geen loonsverlaging mocht doorvoeren bij haar personeel. Het zal voor een werkgever dus een hele klus zijn om een rechter ervan te kunnen overtuigen dat het belang van de werknemers dient te wijken voor het belang van het bedrijf. Wil je meer weten over dit onderwerp? Beluister dan onze podcast.

Mijn werkgever wil mijn min-uren met het vakantiegeld verrekenen vanwege corona. Mag dat?

Nee, in de Wet Minimumloon en Minimumvakantietoeslag is bepaald dat werknemers jaarlijks recht hebben op vakantietoeslag en dit uiterlijk in de maand juni moet worden uitbetaald. Een werkgever mag met een werknemer wel schriftelijk overeenkomen dat de vakantietoeslag op een ander moment plaatsvindt, zolang uitbetaling maar ten minste een keer per jaar gebeurt. Vaak zijn hierover in de cao afspraken gemaakt. Deze afspraken moet de werkgever nakomen. De werkgever mag niet, zonder toestemming van de werknemer, bepalen geen vakantietoeslag te betalen, deze later te betalen of in termijnen. Dit mag slechts met instemming van de werknemer. De werkgever mag min-uren niet verrekenen met de vakantietoeslag, tenzij de werknemer hiermee instemt. Lees ook ons blog hierover.

Mijn werkgever maakt gebruik van de NOW-regeling. Ik heb afgelopen maanden slechts 90 procent van mijn loon ontvangen. Nu wil mijn werkgever mij ontslaan en krijg ik een vaststellingsovereenkomst aangeboden. Heb ik recht op achterstallig loon?

Uitgangspunt van de NOW-regeling is dat aan de werkgever maximaal 90 procent loon vanuit de overheid wordt gecompenseerd. Maar de werkgever was en is gehouden om wel het volledige loon (dus 100 procent) door te blijven betalen. Is dat, zonder toestemming van werknemer, niet gebeurd? Dan kan je als werknemer het niet of te weinig betaalde loon van werkgever vorderen. Dat geldt ook voor niet uitbetaalde vakantietoeslag.

Als ik afreis naar een land met code geel, maar tijdens mijn vakantie wordt gewijzigd naar code oranje, heb ik dan recht op loon tijdens mijn quarantaine na terugkeer?

Ja, in dat geval heb je als werknemer, ook als je niet kan thuiswerken, toch recht op loon. Je kon namelijk op het moment van afreizen niet weten dat je na terugkeer in quarantaine zou moeten. Het dan niet kunnen werken komt dan niet voor jouw rekening en risico.

Stel ik ga op vakantie naar een bestemming waar het coronavirus heerst en ik raak besmet. Heb ik dan recht op loon?

Je gaat niet met vakantie met als doel ziek te worden. Als de arbeidsongeschiktheid door opzet of bewuste roekeloosheid wordt veroorzaakt bestaat mogelijk geen aanspraak op loon. Opzet of bewuste roekeloosheid wordt in de rechtspraak echter zelden aangenomen. Het wettelijk bepaalde loon tijdens ziekte raak je niet kwijt als je opzettelijk risicovol gedrag vertoont dat de arbeidsongeschiktheid heeft veroorzaakt. Wel kan het zo zijn dat je 70% uitbetaald krijgt in plaats van 100% mits dat in de arbeidsovereenkomst of cao is bepaald.

Stel ik ga toch naar het buitenland terwijl het advies vanuit de overheid is om dat niet te doen en ik kan niet meer terug naar Nederland. Heb ik dan wel recht op loon?

In dit geval neem je als werknemer wel een onnodig groot risico. Veel landen zitten 'op slot'. Je werkgever kan, als je nu toch naar het buitenland vertrekt en niet meer (op tijd) terug kunt komen en dus je werkzaamheden niet kunt verrichten, hier consequenties aan verbinden. Je werkgever kan zich op het standpunt stellen dat geen aanspraak bestaat op loon nu de oorzaak van het niet op het werk verschijnen/uitvoeren van je werkzaamheden in de risicosfeer van de werknemer ligt.

Ontslag

Ik word ontslagen omdat er door het coronavirus geen/minder werk is. Mag mijn werkgever mij daarom ontslaan?

De werkgever mag als er sprake is van werkvermindering of een andere bedrijfseconomische grond ontslag aanvragen voor werknemers. Uiteraard moeten dan wel de ontslagregels worden gehanteerd, zoals afspiegeling en herplaatsing. De werkgever mag ook ontslag aanvragen terwijl gebruik wordt gemaakt van de NOW-regeling. Anders dan onder NOW 1 en 2 mag en kan dit onder NOW 3 zonder dat dit tot korting of een ontslagboete leidt. Het doorvoeren van (collectieve) ontslagen kan wel gevolgen hebben voor de definitieve subsidievaststelling. Je werkgever heeft wel een inspanningsplicht om je als werknemer te stimuleren om deel te nemen aan een ontwikkeladvies of aan scholing. Ook moet hij zich inspannen je te begeleiden naar een andere baan. De werkgever zal contact moeten opnemen met UWV als hij tijdens de subsidieperiode een ontslagaanvraag voor je indient bij UWV. Doet hij dat namelijk niet wordt de subsidie met 5% verminderd.

Verlof en vakantie

Kost het mij vakantiedagen als ik tijdens mijn reis besmet raak?

In de wet is geregeld dat de vakantiedagen waarop je ziek bent niet gelden als vakantie. De vakantiedagen waarop je ziek bent gelden dan als ziekteverlof. Wel moet je je tijdens jouw vakantie ziek melden bij je werkgever. Lukt dit niet, meldt dit dan zodra dit wel mogelijk is. Zorg dat je tijdens je vakantie bereikbaar blijft voor je werkgever en onderhoudt contact met een plaatselijke arts.

Kan mijn werkgever mij verbieden op vakantie te gaan naar gebieden die door het Kabinet met "code oranje" zijn aangemerkt?

Je werkgever kan je dat niet verbieden. Je werkgever mag je wel vragen om niet op vakantie te gaan naar deze gebieden. Dat past bij het creëren van een veilige en gezonde werkomgeving. Als de overheid voor de bestemming een negatief reisadvies uitgeeft dan neem je als werknemer onnodig veel risico. Dan kan je werkgever hier consequenties aan verbinden als je toch ziek terugkomt. Als de arbeidsongeschiktheid door opzet of bewuste roekeloosheid wordt veroorzaakt bestaat mogelijk geen aanspraak op loon, maar je gaat niet met vakantie met als doel ziek te worden. Als je afreist naar een gebied met "code oranje" moet je gedurende twee weken na terugkeer preventief thuis blijven. Je werkgever zou kunnen stellen dat, wanneer er geen mogelijkheid bestaat om thuis te werken, je over die weken geen recht hebt op loon. Andere mogelijkheid dat je die twee weken ook vakantiedagen opneemt.

Ik ben terug van vakantie uit een gebied waar het coronavirus heerst. Ik moet van mijn werkgever nu verplicht twee weken onbetaald verlof nemen na mijn vakantie. Mag dat?

Nee, je werkgever mag je niet op voorhand verbieden om gedurende twee weken na terugkeer op het werk te verschijnen en al helemaal niet zonder doorbetaling van loon, door het verplicht op laten nemen van vakantiedagen of onbetaald verlof.

Mag mijn werkgever mij verplichten om verlofdagen op te nemen als hij minder werk voor mij heeft door het coronavirus?

Nee, je werkgever kan je niet verplichten verlofdagen op te nemen. Het aanvragen van verlof of vakantie gaat conform de wens van werknemers. Je werkgever kan dat dus niet afdwingen. Dat is anders voor ADV-dagen. Afhankelijk van de afspraken in de cao, kunnen werkgevers mogelijk werknemers wel verplichten ADV-uren op te nemen. Stel dat je bijvoorbeeld de afspraak hebt dat je 13 ADV-dagen per jaar hebt en je iedere vier weken een ADV-dag opneemt, dan kan je werkgever afdwingen dat die ADV-dag ook in deze periode gewoon wordt opgenomen. Het is goed om te weten dat op 1 juli 2020 je nog openstaande wettelijke vakantiedagen over 2019 vervallen. Je werkgever is verplicht jou hier schriftelijk op te wijzen en je tijdig in staat te stellen vóór 1 juli de nog niet genoten vakantiedagen over het voorliggende jaar alsnog op te nemen. Doet je werkgever dat niet? Dan kan worden gesteld dat die dagen niet zijn komen te vervallen, zo blijkt uit Europese rechtspraak.

Mag ik betaald zorgverlof opnemen om voor mijn kind(eren) te zorgen tijdens de periode dat de scholen/kinderopvang gesloten zijn?

De Wet arbeid en zorg kent twee vormen van zorgverlof. Kortdurend en langdurend zorgverlof. Kortdurend zorgverlof ziet toe op de noodzakelijke verzorging in verband met ziekte van o.a. een kind tot wie de werknemer als ouder in een familierechtelijke betrekking staat. De duur van kortdurend zorgverlof is per jaar ten hoogste twee maal de arbeidsduur per week. De hoogte is 70 procent van het loon. Langdurend zorgverlof is onbetaald en jaarlijks ten hoogste zesmaal de arbeidsduur per week. Deze verlofvormen kunnen niet worden gebruikt voor de zorg van kinderen die tijdens de periode die scholen/kinderopvang gesloten zijn thuis moeten blijven. Voor de eerste dag(en) zou nog wel calamiteitenverlof kunnen worden aangevraagd. Voor de periode daarna komt het aan op afspraken die je individueel met je werkgever hierover maakt.

Ben ik verplicht om verlofdagen op te nemen om te zorgen voor mijn kinderen tijdens de periode dat de scholen/kinderopvang gesloten zijn?

Als de werkgever niet bereid is om betaald of onbetaald verlof te verlenen kan de afspraak worden gemaakt dat vakantiedagen worden opgenomen voor de periode dat de scholen/kinderopvang gesloten is. Je werkgever kan weliswaar niet afdwingen dat je vakantiedagen opneemt, maar je kunt als werknemer ook niet afdwingen dat je met behoud van loon thuis mag blijven, tenzij je thuis kan werken en hierover afspraken kunt maken. Het is mogelijk om de afspraak te maken dat, wanneer je parttime werkt, uren later worden ingehaald.

Mag ik vrij krijgen van mijn baas voor het halen van een vaccinatieprik?

Als je enkel in de gelegenheid bent om onder werktijd je vaccinatieprik te halen kun je hiervoor mogelijk calamiteiten- of kort verzuimverlof opnemen. De werkgever mag wel van je vragen je in te spannen de prikafspraak buiten werktijd in te plannen. Lukt dat echt niet, dan zou je kunnen stellen dat je werkgever, op grond van goed werkgeverschap, hiervoor vrijaf moet geven. Dit ook omdat je werkgever op grond van haar zorgplicht verantwoordelijk is voor het zorgen voor een gezonde en veilige werkplek. Je kunt stellen dat vaccineren hieraan bijdraagt. Ga in ieder geval in overleg met je werkgever en collega’s, zodat niet iedereen zich tegelijk onder werktijd laat vaccineren.

Kan ik mijn geplande vakantiedagen intrekken nu ik niet met vakantie kan door het coronavirus?

Het uitgangspunt is dat een aangevraagde en goedgekeurde vakantie niet zonder toestemming van je werkgever kan worden ingetrokken. Je werkgever mag dit dus weigeren. Het kan natuurlijk zo zijn dat je door onvoorziene omstandigheden die periode wenst te wijzigen, maar daar moet je wel over in gesprek met je werkgever. De corona situatie valt aan te merken als een onvoorziene situatie, maar dat geldt zowel voor werknemers als werkgevers. Dat zou betekenen dat je werkgever je verzoek alsnog mag weigeren. Probeer in ieder geval samen tot een oplossing te komen.

Mijn werkgever verplicht mij om te komen werken, terwijl de kinderen thuis zijn en oppas geen mogelijkheid is. Kan dat?

Het niet kunnen verrichten van werkzaamheden vanwege onvoldoende mogelijkheden om kinderen, als gevolg van sluiting van scholen en kinderopvang, elders onder te brengen of te laten verzorgen, komt in principe voor rekening van de werknemer. De wet kent voor een situatie als deze calamiteitenverlof waarin het recht op loon blijft bestaan, maar dat kan maximaal een paar dagen duren. Na afloop van het calamiteitenverlof is sprake van een situatie waarin de werknemer de arbeid niet verricht om een reden die voor rekening van de werknemer komt en heeft de werknemer geen recht op loon, tenzij de werknemer natuurlijk besluit om vakantiedagen op te nemen. Coulancehalve kan de werkgever natuurlijk altijd besluiten afspraken met de werknemer te maken. Denk aan het op een ander of later moment laten uitvoeren van de werkzaamheden, verlofvormen of de werknemer met behoud van het volledige loon minder uren te laten werken.

Overig

Welke faciliteiten moeten op kantoor geregeld zijn? (Denk aan: ontsmettingsmiddel, looproutes/logistiek, plexiglas etc.)

Je werkgever is verantwoordelijk voor het bieden van een veilige en gezonde werkplek en zal dus moeten zorgen voor een zodanige inrichting van de werkplek dat de anderhalve meter regels in acht worden genomen. Denk daarbij aan het voldoende op afstand van elkaar zitten, looproutes, eventueel plaatsen van plexiglazen wanden en dergelijke. Ook moet de werkgever dagelijks zorgen voor een ontsmet bureau, computer en telefoon. Als die richtlijnen trouwens veranderen, dan moet de werkgever daar ook weer op inspelen. Spreek je werkgever erop aan en vraag hem de nodige maatregelen te treffen. Maar neem ondertussen ook je eigen verantwoordelijkheid en houd voldoende afstand, gebruik desinfecterende zeep en houd je werkplek schoon.

Wat voor zaken zijn goed om rekening mee te houden?

Het is goed als werkgevers informatie verstrekken over het virus en de risico’s van besmetting. Dat kan heel praktisch zijn: bijvoorbeeld dat besmetting door postpakketten uit de risicogebieden niet mogelijk is (omdat het virus de reis niet overleeft). Maar ook hygiënemaatregelen zijn goed om te delen:

• Was je handen regelmatig.
• Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog.
• Gebruik papieren zakdoekjes.

Aankopen en leveringen

Ik heb een product besteld en betaald en dat wordt niet geleverd doordat de productie stil ligt door het coronavirus. Krijg ik mijn geld terug?

Dat ligt eraan. Wanneer men iets koopt in een webwinkel of telefonisch (op afstand, dus niet in een winkel, denk bijvoorbeeld aan een nieuwe Iphone) geldt zoals gebruikelijk dat je zonder opgaaf van redenen van de koop kunt afzien uiterlijk binnen veertien dagen na ontvangst van het product. Van de overeenkomst afzien mag ook vóórdat je het product hebt ontvangen. Vrees je dus een product niet of veel later te krijgen als gevolg van het coronavirus, dan doe je er verstandig aan de verkoper te laten weten van de koop af te zien en je geld terug te vragen. Hierbij moet je wel in de hoedanigheid van consument het product hebben gekocht. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Ik heb zeven weken geleden schoenen besteld die nog steeds niet geleverd zijn. De webwinkel geeft aan dat zij te maken hebben met vertraging vanwege corona en willen mijn geld niet teruggeven omdat de verzending onderweg is. Klopt dat?

Het betreft hier een zogenoemde koop op afstand. Consumenten hebben dan recht op kosteloos annuleren tot 14 dagen na ontvangst. Je mag vóór levering al annuleren. In dit geval moet de webwinkel het geld terugbetalen.

Ik heb iets in een winkel gekocht/gehuurd wat ik wil retourneren, maar de winkels zijn nu vijf weken dicht. Hoe nu verder?

Bij koop in een winkel heb je vanuit de wet sowieso geen recht om het product terug te brengen. Dit is vaak een gunst vanuit de verkoper. Die kan hier dus ook zelf invulling aan geven en voorwaarden aan verbinden. Nu winkeliers verplicht dicht moeten, kunnen zij een dergelijke gunst ('recht') niet uitvoeren. Dit betreft overmacht en kan de verkoper niet worden tegengeworpen. Is het door de verkoper mogelijk gemaakt om een product terug te brengen? Dan ligt het voor de hand dat hiermee rekening gehouden moet worden met het verplichte sluiten. Bij huren geldt uiteraard hetzelfde, maar het is wel in beide gevallen aan te bevelen om in ieder geval per e-mail de verkoper of verhuurder (binnen de normale termijn) duidelijk te maken dat je iets wil terugbrengen, met het verzoek aan te geven wanneer dit alsnog kan of dat er een alternatieve manier mogelijk is.

Stel dat ik kaartjes heb voor een festival en dat wordt afgeblazen door het coronavirus, krijg ik dan mijn geld terug?

Alle festivals mogen niet meer doorgaan. Je hebt recht op terugbetaling van je kaartje, maar bij veel festivalorganisaties blijft je kaartje geldig voor een nieuwe datum van het evenement. Veel festivalorganisatoren bieden als warmhoudertje een extraatje aan zoals munten voor een paar drankjes. Dat mag, maar kun je op die nieuwe datum niet, of wil je gewoon niet meer, dan moet men alsnog je kaartje terugbetalen. De organisatie is geen schadevergoeding verschuldigd. Had je bijvoorbeeld al een hotel geboekt, dan hoeft de festivalorganisatie dat niet te vergoeden. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Mogen horeca- en organisatoren van evenementen mij weigeren als ik niet gevaccineerd ben?

Er spelen eigenlijk twee dingen. Ten eerst heeft de overheid volgens de Grondwet de verplichting om de volksgezondheid te bevorderen en dus maatregelen te nemen. Ten tweede speelt gelijke behandeling en het discriminatieverbod een rol. Discriminatie op welke grond dan ook is niet toegestaan. Het Kabinet heeft de Gezondheidsraad om advies gevraagd. Die heeft aangegeven dat bedrijven en instellingen vaccinatie kunnen eisen voor toegang. De wet staat dat niet in de weg. Wel moet worden aangetoond dat de vaccinatie-eis een gerechtvaardigd doel dient en er geen minder ingrijpende manier is om dat doel te bereiken. Het mag niet leiden tot verboden discriminatie of ongelijke behandeling (Algemene wet gelijke behandeling) waarbij privacyregels gerespecteerd moeten worden.

Ons geplande uitje wordt door de organisatie geannuleerd vanwege het coronavirus, maar we krijgen geen passend alternatief aangeboden. Wij krijgen ook ons geld niet terug. Wat kan ik doen?

In principe hebben jullie recht op terugbetaling, maar in deze uitzonderlijke tijden kan de organisatie een beroep doen op redelijkheid en billijkheid. Dat zou wel eens roet in het eten kunnen gooien. Het zal per geval bekeken moeten worden. Lees de overeenkomst in ieder geval goed na en probeer te overleggen en samen tot een passende oplossing te komen.

Kan ik mijn geld voor mijn sportschoolabonnement terugkrijgen nu ik niet kan sporten vanwege het coronavirus en kan ik het per direct opzeggen?

Als je een abonnement op een sportschool hebt, sluit je die meestal af voor een jaar. Het eerste jaar kan je er dan in principe niet vanaf. Maar als de dienst niet geleverd wordt terwijl je er wel voor betaald hebt, heb je recht op compensatie. Dat kan bijvoorbeeld door een deel van het geld terug te krijgen over de periode dat een sportschool gesloten was. Na een eerste jaar wordt een lidmaatschap doorgaans stilzwijgend verlengd met vervolgens een opzegtermijn van een maand. We zien in de praktijk dat veel sportscholen zelf al met compensatiemaatregelen komen of bijvoorbeeld les op afstand aanbieden, wat een goed alternatief is.

Mijn cursuslessen kunnen door het coronavirus niet doorgaan en worden nu online gegeven. Ben ik verplicht het 'normale' cursusgeld te betalen of kan ik een deel terugvragen?

De kern van de lessen hoeft niet wezenlijk te worden aangetast wanneer onderwijs op afstand wordt gegeven. Van een tekortkoming of wanprestatie is hierdoor niet direct sprake. Daarom zal je het cursusgeld verschuldigd blijven. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan onze Instagram livesessie.

Mijn cursuslessen kunnen door het coronavirus niet doorgaan. De lesdata worden verplaatst. Ben ik verplicht om die te volgen?

Hier is niet een pasklaar antwoord op te geven. Het beste is om in overleg met de onderwijsinstelling te treden. Onderwijs nu geven is in veel situaties simpelweg niet mogelijk en zelfs niet toegestaan, waardoor er sprake is van overmacht. De onderwijsinstelling kan dan geen verwijt worden gemaakt. Van beide partijen mag worden verwacht dat zij er redelijkerwijs alles aan doen wat in hun macht ligt om de lessen alsnog op een later moment doorgang te laten vinden.

Hoe zit het met het doorberekenen van de kosten als het kinderdagverblijf dicht is of iemand zijn of haar kind niet bij het kinderdagverblijf mag/kan brengen vanwege het (vermoeden van) besmetting?

Wanneer ouders zelf beslissen om hun kind niet naar het kinderdagverblijf te brengen zonder dat er een advies vanuit de overheid is gegeven en er dus niet direct een urgente aanleiding is, dan is dat voor eigen rekening. Inmiddels is vanuit de Overheid besloten dat de kinderdagverblijven dicht zijn voor ouders die geen vitaal beroep uitoefenen. Ouders van wie kinderen normaal naar de kinderopvang of buitenschoolse opvang gaan, krijgen hun geld terug. Zij worden gecompenseerd voor de kosten van de opvang zolang die gesloten is door de coronacrisis.

Zorg en letsel

Mijn behandeling wordt uitgesteld door de zorgcapaciteit lager is. Nu duurt mijn herstel langer. Wie betaalt mijn schade over die langere periode?

De gevolgen van het uitblijven van medische behandelingen waardoor het herstel van het letsel langer duurt, zullen in de meeste gevallen voor rekening komen van de aansprakelijkheidsverzekeraar van de veroorzaker van het letsel. Wanneer er niemand aansprakelijk is voor het opgelopen letsel, zal voor de gevolgen van de uitstel van de ingreep niemand aansprakelijk zijn. Dat kan anders zijn als de specialist onzorgvuldig handelt vanwege de ernst van de klachten door je niet te helpen.

Doordat er te weinig medisch experts beschikbaar zijn op dit moment, kan de precieze omvang van mijn letsel niet worden vastgesteld. Wat betekent dit voor de afhandeling van de letselschade?

Veel artsen zijn nu elders nodig. Dit kan ertoe leiden dat een afhandeling langer duurt. Dit is uiteraard bijzonder vervelend voor een letselschadeslachtoffer, maar soms een onvermijdelijk gevolg van de huidige situatie. In de branche zie je veel initiatieven om op afstand de huisbezoeken toch doorgang te laten vinden en dat kan helpen in de voortgang van de afhandeling. Daarnaast zullen verzekeraars voorschotten op de schade aan slachtoffers betalen waar dat mogelijk en passend is, om mensen niet te veel de dupe te laten zijn van deze vertraging. Dat moet echter per geval bekeken worden.

De verzekeraar wil graag het huisbezoek in verband met mijn letselschade in plaats van bij mij thuis, via de telefoon of videoverbinding doen. Moet ik hiermee instemmen?

Het is geen verplichting om hiermee in te stemmen, maar het kan wel de voortgang van de afhandeling bevorderen. Overleg dit altijd met je belangenbehartiger.

Ik heb recht op een vergoeding in verband met gederfde inkomsten, maar de tegenpartij past de berekeningsgrond aan op mijn omzet in deze coronaperiode. Mag dat?

Wanneer er een partij aansprakelijk is voor het ontstane letsel, zullen de gevolgen voor het uitblijven van medische behandelingen waardoor het letsel langer duurt met als gevolg dat de schadelast toeneemt, in de meeste gevallen voor vergoeding in aanmerking komen van de aansprakelijke verzekeraar. Wel kunnen er problemen ontstaan bij bijvoorbeeld de schadebegroting van zelfstandig ondernemers. Ook zonder het ongeval, en ook zonder het letsel, zouden zij geen omzet draaien. Wanneer de situatie met en zonder ongeval vergeleken wordt, ontstaat er ineens na de coronacrisis minder verlies van arbeidsvermogen. Hoe die discussie zich gaat ontwikkelen is op dit moment nog niet duidelijk.

Kun je iemand aansprakelijk stellen als iemand jou besmet heeft met het coronavirus?

Het besmetten van iemand zal niet snel tot aansprakelijkheid leiden. Daarvoor moet je kunnen aantonen dat diegene onrechtmatig handelde, dat het hem of haar kan worden toegerekend en dat daardoor de schade is veroorzaakt. Dat zal in de meeste gevallen erg lastig, zo niet onmogelijk, zijn.

Ik had een geplande behandeling of operatie staan, die niet doorgaat vanwege corona. Kan ik het ziekenhuis of de overheid aansprakelijk stellen voor geleden schade?

Dit zal per geval beoordeeld moeten worden, omdat dit van veel factoren afhangt waaronder het soort operatie, de duur van de vertraging en de al dan niet zorgvuldige besluitvorming van het ziekenhuis. In veel gevallen zal er weinig kans van slagen zijn, omdat ziekenhuizen zich kunnen beroepen op overmacht. Een patiënt kan alleen de overheid aansprakelijk houden voor het 'te laat' ingrijpen in deze crisis waardoor schade ontstaat. Daarvoor moet je kunnen aantonen dat de overheid onrechtmatig handelde, dat het de overheid kan worden toegerekend en dat daardoor de schade is veroorzaakt. Dat zal in de meeste gevallen erg lastig, zo niet onmogelijk, zijn. Laat je hierover goed adviseren door een letselschadespecialist.

 

Familie en relatie

Ik wil mijn kinderen niet naar mijn ex laten gaan vanwege gevaar op besmetting met corona, maar dat is tegen de regels van de omgangsregeling in. Kan ik dat doen?

In principe bestaat er op dit moment nog geen reden om de reguliere afspraken, zoals vastgelegd in het ouderschapsplan, niet door te laten lopen. Je kunt dus niet zomaar van de afspraken afwijken. Volg hierbij uiteraard de adviezen die door het RIVM worden gegeven. Zolang het nog is toegestaan om naar buiten te gaan, kunnen de kinderen ook van verblijfplaats wisselen. Blijf met elkaar in gesprek en pas de afspraken zo nodig tijdelijk aan, bijvoorbeeld als er sprake is van coronaverschijnselen. Zodra die voorbij zijn, kunnen de oorspronkelijke afspraken weer doorgaan. Het zijn uitzonderlijke tijden en probeer waar mogelijk flexibel naar elkaar te zijn. De gezondheid van alle betrokkenen, staat voorop.

Loopt mijn scheiding vertraging op nu de rechtbanken gesloten zijn?

Dat zal per geval verschillen. De meeste scheidingen worden gemeenschappelijk aangevraagd, waardoor een zitting bij de rechtbank vaak niet nodig is. Deze schriftelijke zaken kunnen nog steeds ingediend worden bij de rechtbank. Voor zaken waar wel een zitting noodzakelijk is, worden alleen spoedeisende zaken in behandeling genomen. Houd er rekening mee dat een zaak pas op langere termijn weer opnieuw op een zitting kan worden gepland. Momenteel onderzoekt de Rechtspraak de mogelijkheid om schriftelijke procedures zoveel mogelijk door te laten gaan.

Door de coronacrisis heb ik minder inkomen en kan de alimentatie niet meer betalen. Mag ik de alimentatie aanpassen?

Dat mag niet zomaar en zeker niet zonder overleg met elkaar als ouders. Het zijn uitzonderlijke tijden en deze situatie kan voor vervelende (financiële) gevolgen zorgen. Probeer met elkaar in gesprek te blijven. Misschien is een tijdelijke aanpassing van de alimentatie in onderling overleg mogelijk. Het heeft weinig zin om er een rechtszaak van te maken, omdat de rechtbanken enkel spoedeisende zaken behandelen.

Voor meer vragen en antwoorden heeft uitelkaar.nl een handige lijst van 92 vragen rond corona en je scheiding opgesteld.

Privacy

Hoe ver mag mijn baas gaan om mij en mijn collega’s van afstand in de gaten te houden?

Als werkgevers dit soort controles willen toepassen, moeten ze natuurlijk voldoen aan bepaalde voorwaarden. Werkgevers moeten zich vooral afvragen of het doel de middelen heiligt. Dat betekent allereerst dat de controle en de wijze waarop de controle plaatsvindt, noodzakelijk moeten zijn. Misschien zijn er andere, minder indringende mogelijkheden beschikbaar. Of is in geval van het vermoeden van misbruik van middelen het doen van een gerichte controle (en niet het op voorhand monitoren van iedereen) al voldoende. Maar ook goed om te onthouden: een werkgever is verplicht om rekening te houden met vertrouwelijke communicatie van de werknemer. Zo mag een werkgever op afstand geen e-mails van de thuiswerker inzien die als privé zijn gemarkeerd. Onze collega Carolien Lasonder gaf hierover uitleg op BNR nieuwsradio. Beluister ook de podcast hierover met Carolien Lasonder.

Mag ik weigeren als mijn werkgever mij wil testen op het coronavirus?

Ja, werkgevers mogen niet zelf testen en al helemaal geen medische gegevens registreren en verwerken. Een werkgever mag je wel naar huis sturen als je klachten hebt die op corona kunnen wijzen. Hij moet immers zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. De bedrijfsarts is er voor om medische klachten te bespreken.

Disclaimer

Deze informatie schetst de algemene regels en uitgangspunten. Uiteraard kan er in specifieke situaties sprake zijn van uitzonderingen. Heeft u vragen over dit onderwerp of uw specifieke situatie, dan kunt u altijd contact opnemen met een van onze specialisten.