Afhandelen erfenis: drie belangrijke tips

Iedereen krijgt er vroeg of laat een keer mee te maken: een erfenis/nalatenschap van een naaste die open valt door zijn of haar overlijden. Om die reden zou je toch mogen verwachten dat het afwikkelen van een nalatenschap vrij simpel is. Echter, als gespecialiseerd juriste erfrecht kan ik zeggen dat het tegendeel waar is. Laat staan dat de juridische regeltjes gemakkelijk te doorgronden zijn. Als zelfs juristen, advocaten en notarissen soms uren zitten te worstelen met bepaalde erfrechtelijke leerstukken, dan vraag ik me af of het niet allemaal veel gemakkelijker kan. Denk bijvoorbeeld op de eerste plaats al aan het ‘Middeleeuwse taalgebruik’ in testamenten. Helaas duurt verandering vaak lang, en zullen we voorlopig moeten roeien met de riemen die we hebben. Voor iedereen die het ‘aandurft’ om zelf een nalatenschap af te wikkelen, zet ik hierbij een aantal belangrijke tips op een rij.

Tip 1: Zoek altijd eerst uit of de overledene een testament had

Als je niet bekend bent met een testament, wend je dan tot het Centraal Testament Register. Zij kunnen je verder helpen om een eventueel testament in handen te krijgen. In het testament is bepaald wie erfgenamen zijn en op welke wijze er afgewikkeld moet worden. Dat schept al een hoop duidelijkheid. Als er geen testament is opgemaakt, dan geldt de wettelijke verdeling en moet je afwikkelen zoals de wet dat voorschrijft.

Tip 2: Beneficiaire aanvaarding

Wanneer je de nalatenschap zuiver aanvaardt en het saldo blijkt aan het einde van de rit negatief te zijn, dan kunnen schuldeisers hun vordering op jou in privé verhalen. Aangezien dit onwenselijk is en er bij aanvang van de afwikkeling vaak nog niet duidelijk is of het saldo positief zal uitvallen, adviseer ik mijn cliënten bij twijfel dan ook altijd beneficiair te aanvaarden. Kort gezegd houdt dit in dat je aanvaardt onder de voorwaarde dat het saldo positief is. Is het saldo negatief, dan verwerp je als het ware. Je kunt beneficiair aanvaarden door tussenkomst van de notaris, maar je kunt ook zelf naar de rechtbank gaan. Dit laatste is uiteraard goedkoper. Let alleen wel op. Als je beneficiair aanvaardt, dan mag je tot het moment van definitieve verdeling geen spullen ontvangen of mee naar huis nemen, ook geen theelepeltje of fotoalbum. Doe je dit wel, dan heb je alsnog zuiver aanvaard en kunnen schuldeisers bij jou aankloppen.

Tip 3: Kinderen kunnen nooit echt ‘onterfd’ worden

Hoewel de term onterving wel formeel bestaat, kunnen kinderen nooit echt ‘volledig’ onterfd worden. Als kind kun je namelijk aanspraak maken op je legitieme portie, wat overeenkomt met de helft van de waarde van je kindsdeel, ook als in het testament staat dat je onterfd bent. Veel mensen weten dit niet, waardoor het regelmatig voorkomt dat de erfenis al lang en breed verdeeld is, terwijl een broer of zus nog recht had op een legitieme portie. Je moet wel binnen vijf jaar na overlijden je beroep op de legitieme portie kenbaar maken aan de erfgenamen en/of notaris. Weet bovendien dat de erfgenamen giften of schenkingen moeten opgeven die ze in het verleden hebben ontvangen van de overledene. Veel van deze giften tellen namelijk mee in de berekening van je legitieme portie. Overigens moet je niet vergeten dat een erfgenaam in sommige gevallen, juist door die giften, ook een aanvullend beroep op de legitieme portie kan doen. Dat kan op het moment dat je legitieme portie hoger zou uitvallen dan je reguliere erfdeel. Deze mogelijkheid wordt vaak vergeten.

Neem contact op