QR-code op het werk: enkele arbeidsrechtelijke aandachtspunten voor de wetgever

Tijdens de laatste persconferentie kondigde demissionair minister De Jonge aan dat als het aan het kabinet ligt, werknemers in bepaalde sectoren een QR-code moeten laten zien om toegang te krijgen tot de werkvloer. Het gaat voorlopig om sectoren waar bezoekers nu al om een QR-code wordt gevraagd. Denk aan de horeca, musea en de luchtvaartsector. Er wordt ook gedacht aan de zorgsector. Een wetswijziging die dit mogelijk moet maken, wordt momenteel voorbereid.

Wetswijziging

Omdat in de Tijdelijke Wet Coronatoegangsbewijzen (TWC) een uitzondering is opgenomen voor personen die beroeps- of bedrijfsmatig werkzaamheden verrichten, is een QR-code voor de werkvloer nu niet mogelijk. Maar het lijkt erop dat deze uitzondering met een wetswijziging wordt geschrapt. Daarvoor is dan wel een kamermeerderheid nodig in de Tweede en Eerste Kamer. Als dat gebeurt kan er om een QR-code worden gevraagd als je naar je werk wilt.

Geen QR, dan ook geen loon?

Met het schrappen van de uitzondering ontstaan er nieuwe arbeidsrechtelijke vragen. Het kabinet doet er goed aan die mee te nemen in de afwegingen. Een belangrijke vraag die vooraf beantwoord moet worden, is wat de consequenties zijn als de QR-code niet kan worden getoond of als een werknemer dat niet wil. Een werkgever kan een werknemer in dat geval niet toelaten op het werk. Maar moet de werkgever dan wel loon doorbetalen als thuiswerken ook niet kan? Een werknemer heeft doorgaans recht op loon, ook als er niet wordt gewerkt, tenzij het niet werken in redelijkheid voor rekening van de werknemer is. De vraag is of het niet tonen van een QR-code, reden is voor het stopzetten van loon als er niet wordt gewerkt. Hierover is nog geen rechtspraak maar rechters kunnen dit als een werknemersrisico gaan kwalificeren. Een werknemer kan zich ook bij voorbaat ziek gaan melden als een coronotoegangscode verplicht wordt. Mogelijk ontstaan er meer verstoorde arbeidsrelaties. Het is goed als de wetgever deze mogelijke gevolgen op voorhand betrekt bij het maken van afwegingen.

Dienstverband beëindigen

Op de langere termijn kan er een soort “leeg dienstverband” ontstaan als een werknemer structureel geen QR-code kan of wil tonen en daardoor lange tijd niet werkt en geen loon ontvangt. Is dit reden voor het beëindigen van de arbeidsovereenkomst? Ook hierover is geen jurisprudentie. Ik denk overigens wel dat de werknemer in dat geval "gewoon" recht heeft op de transitievergoeding omdat het niet willen of kunnen tonen van de QR- code waarschijnlijk niet beschouwd kan worden als ernstig verwijtbaar handelen of nalaten.

Thuiswerken

Een andere vraag gaat over thuiswerken. Moet een werkgever gelegenheid geven om thuis te werken en zo ja, voor hoe lang als een werknemer de QR-code niet kan of wil laten zien. Of kan hij eisen dat de werknemer gewoon naar het werk komt waardoor deze zich iedere keer moet laten testen. Een recht op thuiswerken bestaat nog niet. Ook hierover moet de wetgever goed nadenken.

Zorgplicht werkgever

Als de wetgever besluit dat je een QR-code mag vragen aan werknemers maar het geen verplichte maatregel wordt, ontstaat er ook veel onduidelijkheid. Voldoen werkgevers die niet gaan controleren aan de poort nog wel aan de wettelijke zorgplicht? Kunnen werknemers of de ondernemingsraad in dat geval niet aansturen op een verplichte controle? Als er besmettingen op de werkvloer gaan ontstaan is dit geen ondenkbaar scenario.

Goed kijken naar de effecten

Al met al is het schrappen van de uitzondering uit de wet juridisch niet eens de grootst te nemen hobbel. Er moet vooral zorgvuldig worden gekeken naar de effecten zodat het aantal arbeidsgeschillen dat hieruit voort kan komen, zoveel mogelijk wordt beperkt. Ik zeg uitdrukkelijk beperken, want voorkomen (laat staan uitsluiten) is een illusie.

Op 10 november sprak Pascal Besselink hierover in de uitzending van de Ochtendspits bij BNR Nieuwsradio.

Disclaimer

Dit blog schetst de algemene regels en uitgangspunten. Uiteraard kan er in specifieke situaties sprake zijn van uitzonderingen. Heeft u vragen over dit onderwerp of uw specifieke situatie, dan kunt u altijd contact opnemen met een van onze specialisten.